Research Brief

กลยุทธ์บ่มเพาะธุรกิจเป็นกลไกหนึ่งที่ช่วยลดอัตราความล้มเหลวของธุรกิจขนาดย่อมและช่วยสนับสนุนธุรกิจที่เติบโต ซึ่งจะส่งผลให้การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศเป็นไปในทิศทางที่ดีขึ้น สำหรับประเทศไทยเริ่มขยับขับเคลื่อนการส่งเสริมการพัฒนาผู้ประกอบการและสนับสนุนการสร้างธุรกิจใหม่ต่อเนื่องมาตั้งแต่หลังจากวิกฤติทางการเงินในเอเชีย ปี 2540 หรือ “วิกฤติต้มยำกุ้ง” ซึ่งมีเป้าหมายสำคัญคือการเปลี่ยนจากเศรษฐกิจที่มีรายได้ปานกลางระดับล่างไปสู่เศรษฐกิจที่มีรายได้ปานกลางระดับบน ทั้งนี้ หนึ่งในกลยุทธ์ที่น่าสนใจของการบ่มเพาะธุรกิจ นั่นคือการใช้ศูนย์บ่มเพาะนวัตกรรมและศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจในสถาบันอุดมศึกษาเป็นหัวเรือหลักในการอบรมและเผยแพร่ความรู้ และประสานงานระหว่างภาคส่วนที่เกี่ยวข้องโดยเฉพาะรัฐบาล มหาวิทยาลัย และภาคอุตสาหกรรม ซึ่งเป็นการประสานความร่วมมือไตรภาคี (triple helix) ที่จะสร้างพลังในการผลักดันให้ผู้ประกอบการมีทักษะความรู้ที่ครอบคลุม เข้าถึงเครื่องมือได้สะดวก และสามารถเข้าสู่ตลาดธุรกิจ นวัตกรรม และเทคโนโลยีได้ง่ายขึ้น เพื่อศึกษา วิเคราะห์ และพัฒนาแนวทางดำเนินการของศูนย์บ่มเพาะนวัตกรรมและศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจในสถาบันอุดมศึกษาให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นและสามารถนำไปปรับประยุกต์ใช้ได้ ศ. ดร.จารุณี วงศ์ลิมปิยะรัตน์ วิทยาลัยนวัตกรรม มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จึงได้ดำเนินงานวิจัย “The innovation incubator, university business incubator and technology transfer strategy: The case of Thailand” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์กลยุทธ์การบ่มเพาะธุรกิจและทบทวนบทบาทของศูนย์บ่มเพาะนวัตกรรม (innovation incubator) และศูนย์บ่มเพาะวิสาหกิจในสถาบันอุดมศึกษา (university business incubator: UBI) ในการสนับสนุนการพัฒนาผู้ประกอบการในประเทศไทย  ด้วยประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมและร่วมมือพัฒนาผู้ประกอบการธุรกิจ นวัตกรรม และเทคโนโลยี

“การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์” เป็นหนึ่งในรูปแบบการท่องเที่ยวสำคัญที่ประเทศไทยนำมาปรับใช้สำหรับการปกป้องทรัพยากรสิ่งแวดล้อม หนึ่งในเรื่องที่ต้องคำนึงถึงคือการปรับปรุงคุณภาพน้ำทิ้งจากโฮมสเตย์และรีสอร์ต เนื่องจากที่ผ่านมาพบว่าการขยายตัวของเมืองและการเติบโตของภาคการท่องเที่ยวส่งผลให้เกิดมลพิษทางน้ำเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องทั้งในประเทศไทยและประเทศกำลังพัฒนาอื่น ๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ส่งผลต่อสุขภาพความเป็นอยู่และกระทบการพัฒนาเศรษฐกิจในระยะยาว แม้ที่ผ่านมารัฐบาลไทยได้ทุ่มงบประมาณมหาศาลเพื่อสร้างโรงบำบัดน้ำเสียกว่า 100 แห่ง แต่มีเพียงประมาณครึ่งหนึ่งเท่านั้นที่ได้ผลตามที่คาดหวัง ส่วนหนึ่งเป็นเพราะขาดบุคลากรที่มีทักษะในการดำเนินงานโรงบำบัด และการลงทุนสำหรับการดำเนินการโรงบำบัดไม่เพียงพอ ขณะที่ข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษระบุว่า โรงบำบัดน้ำเสียเหล่านั้นสามารถบำบัดน้ำเสียได้เพียง 27% ของน้ำเสียจากครัวเรือนทั้งประเทศ และหากสำรวจตรวจสอบโฮมสเตย์หรือรีสอร์ตจะพบว่ามีหลายแห่งที่เป็นแหล่งปล่อยน้ำทิ้งสู่สิ่งแวดล้อมเนื่องจากไม่มีระบบบำบัดน้ำที่มีคุณภาพ “อำเภออัมพวา” จังหวัดสมุทรสงคราม หนึ่งในปลายทางการท่องเที่ยวขึ้นชื่อของไทยก็เผชิญปัญหาดังกล่าว โดยข้อมูลจากตำบลสวนหลวง อำเภออัมพวา ระบุว่าอัมพวามีรีสอร์ตและโฮมสเตย์รวมทั้งสิ้น 26 แห่ง ส่วนใหญ่มีขนาดเล็กไม่เกิน 10 ห้องพัก แต่พบว่าหลายแห่งเป็นการปรับปรุงมาจากบ้านเก่า (renovation) ไม่มีการก่อร่างสร้างเชื่อมระบบการจัดการน้ำทิ้ง ส่งผลให้น้ำทิ้งมีคุณภาพต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐาน ซึ่งอาจกระทบต่อสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะคูคลองที่เป็นเส้นทางท่องเที่ยวสำคัญของอำเภอดังกล่าว ทั้งนี้ หากพิจารณาแนวทางของการจัดการน้ำทิ้งจะพบว่าแนวทางหนึ่งซึ่งเป็นทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับพื้นที่อัมพวานั่นคือ “ระบบบำบัดน้ำเสียบึงประดิษฐ์การไหลเวียนใต้ชั้นกรอง” (subsurface flow constructed wetlands: SFCWs) เนื่องจากเป็นการบำบัดน้ำเสียที่ใช้ธรรมชาติเป็นฐาน มีต้นทุนไม่สูงมาก ชุมชนหรือเจ้าของกิจการรายย่อยสามารถจัดตั้งระบบได้ อีกทั้งยังสามารถนำกลับมาใช้ซ้ำสำหรับการเกษตรได้อีกด้วย เพื่อศึกษาถึงประสิทธิภาพและผลในการริเริ่มจัดตั้งระบบบำบัดน้ำเสียดังกล่าวในพื้นที่อัมพวา ดร.วรุณศักดิ์ เลี่ยมแหลม และ ศ. ดร.จงรักษ์ ผลประเสริฐ คณะวิศวกรรมศาสตร์